D66 worstelt met eigen bestuurscultuur
Nieuws
Datum: 14-11-2021
Nieuw leiderschap Het online partijcongres van D66 ging nauwelijks over de lopende kabinetsformatie. Belangrijker agendapunt voor veel leden was het proces van ‘ontdemocratisering’ in de partij.D66 had zich verheugd om met drieduizend aanwezigen voor het eerst in twee jaar tijd weer een volwaardig en gezellig partijcongres te kunnen houden. Maar vooruitlopend op de nieuwe vrijheidsbeperkende maatregelen die het kabinet vrijdagavond aankondigde, had het partijbestuur dinsdag al „het grootste congres ooit” in de Brabanthallen in Den Bosch afgeblazen.
Ergens moet de partijtop – landelijk bestuur en politieke leiding – ook wel opgelucht zijn dat er geen live bijeenkomst met duizenden leden mogelijk was. Op ‘Congres 114’ en de daaraan verbonden jaarlijkse algemene ledenvergadering stond een aantal onderwerpen op de agenda die een groeiend ongemak bij partijleden met de koers van D66 blootlegden.
Die werden nu behandeld in een over twee avonden uitgesmeerde digitale vergadering, donderdag en vrijdag. Daarbij schakelden slechts een paar honderd leden in en was aanzienlijk minder discussie mogelijk dan in een volle zaal met interruptiemicrofoons.
Een pijnlijke motie die op de agenda stond betrof een publieke veroordeling van het gedrag van een aantal naaste adviseurs van partijleider Sigrid Kaag. Zij hadden eind september onder parlementair journalisten de roddel verspreid dat VVD-informateur Johan Remkes beschonken was geweest tijdens een cruciale dag in een moeizame fase van de kabinetsformatie. De motie vroeg het partijbestuur terug te blikken op dit pijnlijke optreden van Kaags spindoctors en „de toenemende rol die het team voorlichting de laatste jaren binnen D66 heeft gekregen” te heroverwegen. Het landelijk bestuur had de motie van tevoren ontraden. De indiener ervan, Blanca de Louw uit Utrecht, besloot haar motie aan te houden tot het volgende congres „omdat er dan hopelijk wel normaal, in fysieke vorm over gediscussieerd kan worden”.
‘Ver afgegleden van democratische wortels’
Op verzoek van een ander partijlid, Tim Vos-Goedhart (ook uit Utrecht), werd een reeks voorstellen van het bestuur eveneens doorgeschoven naar een volgend congres. Dat betrof een wijziging van het huishoudelijk reglement, die op onderdelen nogal morrelt aan het democratisch gehalte van D66 zelf. Zo wil het bestuur de drempel voor het indienen van moties verhogen van 25 ondersteunende handtekeningen tot 75.
Een „te ingrijpend” voorstel, zegt Vos-Goedhart, „om op een donderdagavond met 130 mensen over te stemmen.” De verhoogde drempel zou volgens hem bij kleinere afdelingen van D66, buiten de Randstad, tot minder inspraak kunnen leiden.
Het voorstel staat volgens Casper Jongeling voor een al langer lopende ontwikkeling van ‘ontdemocratisering’ bij zijn partij, waarvan de D in de partijnaam toch voor Democraten staat. „We zijn ver afgegleden van onze democratische wortels en waarden.”
Jongeling, voormalig voorzitter van de Jonge Democraten in Rotterdam, diende zelf een aantal moties in om zijn partij te houden aan de belofte van partijleider Kaag om nieuw leiderschap te tonen. Dat zou in de landelijke politiek tot ander gedrag moeten leiden.
Jongeling vroeg bijvoorbeeld om te breken met wat hij noemt „anti-grondwettelijke en antidemocratische” fractiediscipline die in de fracties van Eerst en Tweede Kamer wordt opgelegd. Ook roept hij de volksvertegenwoordigers in Den Haag op om bij het volgende kabinet, waaraan D66 mogelijk opnieuw meedoet, niet langer deel te nemen aan coalitieoverleggen of besprekingen tussen uitvoerende en controlerende macht.
Het partijbestuur ontraadde de moties, die op het online congres met ruime meerderheid werden weggestemd. Jongeling reageert teleurgesteld. „Zo gaat dat helaas al jaren bij ons. De partij heeft de mond vol van nieuwe bestuurscultuur, maar als je dan met concrete voorstellen, schieten ze het af.”
‘Roer je. Kom in actie!’
Kritische leden die zeggen dat zij vaak op weerstand of onwil stuiten bij de partijtop als zij lastige vragen stellen of onwelgevallige moties indienen, putten hoop uit de uitslag van de online verkiezing van een nieuwe partijvoorzitter. Die verkiezing, in de weken voorafgaand aan het congres, heeft het kritische deel van de partij meer intern gewicht gegeven. De verliezend kandidaat, Janarthanan Sundaram, voerde nadrukkelijk campagne tegen de zittende partijtop van D66, die in zijn ogen al veel te lang de dienst uitmaakt. Hoewel opnieuw een vertegenwoordiger uit die kringen won, de Amsterdamse wethouder Victor Everhardt, kreeg uitdager Sundaram verrassend nog 44 procent van de uitgebrachte stemmen.
In haar zaterdagmiddag online uitgezonden speech ging partijleider Kaag niet in op toenemende onvrede binnen de partij. Ze liet het bij een zakelijke felicitatie aan de nieuwe partijvoorzitter – „Welkom, succes en veel plezier.” Wel deed ze een oproep aan alle leden om kritisch te blijven. „Democraten”, zei Kaag, „wij zijn traditioneel goed in nadenken en meedenken. Maar ik vraag je nu ook: roer je! Wees niet onverschillig. Kom in actie.”
Over de lopende formatieonderhandeling was Kaag zwijgzaam – haar mede-onderhandelaar Rob Jetten liet eerder op de dag alleen weten dat de komende week in het teken van klimaatbeleid staat. Kaag weet sinds eind september dat een groot deel van haar achterban er niet al te gelukkig mee is dat het beloofde progressieve kabinet er niet gaat komen en dat D66 toch weer is gaan onderhandelen met de VVD van Mark Rutte – begin april nog door Kaag afgeserveerd. En ook met de ChristenUnie, de partij die sterk afwijzend staat tegenover de medisch-ethische agenda van D66.
Kaag en Jetten deden zaterdag de toezegging dat hun fractie alleen akkoord gaat met een nieuw regeerakkoord als dat voor D66 aanvaardbare grote veranderingen zal bevatten op het gebied van kansengelijkheid, klimaat en de rechtsstaat. „We doen het goed, of we doen het niet.”
Dat een nieuw coalitieakkoord nog even op zich laat wachten, kwam de partijtop op dit moment ook wel goed uit. Dan was het (online) congres hoofdzakelijk dáár over gegaan.
lees artikel/document (opent nieuw scherm/tabblad)
Deel dit bericht
pageviews: 3059